NEVŞEHİR(MHA) Nevşehir’in kaplıcaları ile tanınan Kozaklı ilçesinin isminin kimler tarafından ve nasıl verildiği konusundaki rivayetler oldukça dikkat çekici.

Nevşehir'in Kaplıca'ları ile ünlü ilçesi. İl merkezi olan Nevşehir'e en uzak ilçe. İlçeye bağlı 4'ü Kasaba, 21'i Köy olmak üzere 30 yerleşim birimi bulunmakta. İlçenin il Merkezi olan Nevşehir'e uzaklığı 85 Km, çevre iller Kayseri, Kırşehir ve Yozgat'a ortalama uzaklığı ise 90 Km. İlçe 1954 yılında birbirine yakın mesafede bulunan Hamamorta, Buruncuk, Bağlıca ve Kozaklı köylerinin birleşmesi ile kurulmuş. İlçenin ismi kuruluşunda birleştirilen Kozaklı Köyü'nden gelmekte. Kozaklı ilçesinin ahalisi Türkmen kökenli olup (Kızılkoyunlu-Akçakoyunlu-Yabanlı) aşiretlerinden oluşmakta. Ayrıca 18. yy sonlarında Toroslar da yaşayan yörüklerin iskan politikası sonrasında Nevşehir'in kuzey bölgelerine yerleştirilen Acıöğünlü aşireti de ilçenin önemli ve köklü yörük aşiretlerinden. Hacıfakılı köyü başta olmak üzere birçok köyünde yerleşimi mevcut.

Kozaklı isminin nereden geldiği ise kesin olarak bilinmemekte. Bu konu ile ilgili çeşitli rivayetler mevcut. Bu rivayetlerden bazıları ise şu şekilde; İlçede halen türbesi bulunan Kozoğlu isimli şahıs, kayalarla sıcak suyun etrafını çevirerek burada bir hamam meydana getirmiş. Hamamın çevre köylerin ortasında bulunması sebebiyle Hamam orta adını aldığı, Türbe taşlarındaki yazılardan anlaşılmakta. Taşların üzerinde yapılan incelemede, Kozoğlu adlı şahsın Selçuklular devrinde yaşadığı, ilçenin adının bu kişiden geldiği rivayet edilmekte.

Bir diğer rivayet ise; Anadolu'nun her alanında yaşayan yörüklerden, Aydın yöresi yörüklerinden "Kozak" isminde bir yörük beyinin geniş aile efradı ile birlikte hayvanları için yurt ve otlak arayışına çıkması ile şimdiki ismiyle anılan ve zamanında ormanlık bir alan olan "Kozaklı Köyü"ne yerleşmiş olması. Kozaklı adına değişik il ve ilçelerde rastlanmakta.

(İskenderun, Manisa v.s.) İlk konaklama ve barınma yerlerinin Adana Kozan (sis sancağı) olduğu ve buradan iç ve batı bölgelerine doğru yayıldıkları için Kozaklı isminin bu beyin adından geldiği yoğun olarak kabul görmektedir. Bugünkü Kozaklı ilçesi sınırları içinde bulunan kaplıcalardan yükselen buharın pamuk kozasına benzediğinden, ileriden kozaya benzetilerek burada konaklandığı, bazılarının burada kalıp, bazı ailelerin daha batıya ve kuzeye doğru göç ettikleri de rivayetler arasında bulunmakta.